pomimo reformatorskich zamiarów Cara, emancypacja pańszczyźnianych poczynając od 1861 r.przyniosła w dużej mierze negatywne skutki. Dążąc do poprawy warunków społecznych chłopów i pobudzenia gospodarki rosyjskiej, emancypacja nie powiodła się w obu sprawach, a jednocześnie politycznie wyobcowując szlachtę posiadającą ziemię i rozczarowujących reformatorów.,
koniec pańszczyzny stwarzał wielkie trudności dla wielu chłopów, którym dano nieodpowiednie działki pod gospodarstwo, na ogół mniejsze niż przed emancypacją. Wraz z rosnącą populacją powodowało to coraz większe niedobory ziemi, przez co część Rosjan była bezradna bez schronienia podczas surowych zim. Co więcej, podatki odkupieńcze stworzyły kalekie obciążenie dla chłopów, co oznaczało, że byli oni obciążeni zaległościami podatkowymi, które były warte więcej niż posiadana ziemia, przez dziesięciolecia nie płacili., W dłuższej perspektywie reformy nie zaspokajały potrzeb zwykłych Rosjan, wciąż znacznie uboższych średnio od ich zachodnioeuropejskich odpowiedników. Stwarzało to warunki dla działalności rewolucyjnej, która w coraz większym stopniu zyskiwała na znaczeniu.
Ponieważ nadwyżki upraw były częściowo dzielone między mieszkańców wsi zgodnie z systemem ustalonym przez Radę wsi (mir), jednostki nie miały motywu Ekonomicznego do wydajniejszego prowadzenia gospodarstwa.
politycznie emancypacja wywołała również niezadowolenie wśród klasy posiadaczy ziemskich., Podatek od wykupu płacony przez byłych chłopów pańszczyźnianych na rzecz byłych panów nie złagodził kryzysu zadłużeniowego szlachty. Przed emancypacją dwie trzecie szlachty było już obciążone hipoteką w bankach, a pieniądze na odkupienie po prostu poszły na próbę spłacenia tych długów. W latach 1861-1905 właściciele ziemscy sprzedali 40% swoich gruntów. Jedynym pozytywnym wynikiem tego zjawiska była redystrybucja ziemi w ręce nowej, bogatszej klasy chłopskiej.,
podsumowując, oczywiste jest, że emancypacja chłopów pańszczyźnianych stworzyła w Rosji negatywne warunki społeczne, gospodarcze i polityczne, z niewielkimi wymiernymi pozytywnymi skutkami. Jednak te niepowodzenia nie skłoniły Aleksandra II do zmiany kursu politycznego; na początku lat 60. prawie wszyscy konserwatyści w rządzie Carskim zostali zastąpieni przez liberałów.